امام حسن و حسین (علیمها السلام)  هدف واحدی داشـتند؛ ولی به اقتضای زمان از شیوه های متفاوتی استفاده می کردند. اینکه در برخی زیارت ها می گوییم: «و الحلم الحـسنیة و الشـجاعة الحـسینیة»

[زاد المعاد، دعای‌ توسل‌ بـه حـجه بن الحسن ع ، ص 600‌. ]

به این معنا نیست که امام حسن (ع) حلیم تر بود و سید الشـهدا (ع) شـجاع تر؛ بلکه هر دو، معدن حلم و شجاعت بودند. اساسا همه امامان شیعه در همه کمالات مساوی اند؛ منتها اقتضای زمـان امـامت و تـفاوت نقشه های دشمن، هرکدام، خصلت ویژه ای را طلب می کرد و مردم، همان را لمس می کردند.

[به نقل از: علامه جعفر مرتضی عاملی، در مصاحبۀ نگارنده با ایشان در 11‌رجـب‌ 1433ق.5]

رسـول خـدا (ص) در ایـن باره فرمود:  «الْحَسَنُ وَ الْحُسَینُ إِمَامَانِ قَامَا أَوْ قَعَدَا؛ 

؛[عـلل الشرایع‌، شیخ صدوق‌، نشر‌ داوری ، قـم‌، چاپ‌ اول‌، بـی‌تا‌، ج ـ‌1، ص211و685.]

 حسن و حسین هر دو امام هستند چه قـیام کـنند و چـه بنشینند؟»

بنابراین امام حسن (ع) در صلح با معاویه، همان هدفی را تعقیب می کند که پیامبر (ص) و علی و امـام حـسین (ع) تعقیب می کرد؛ این هدف، عبارت از حفظ اسلام و عزت مسلمانان بود؛ به عبارت دیـگر روش های امـام حسن و حسین (علیمها السلام) نسخه ای از شیوه رهبری امیرمؤمنان (ع) است؛ چرا که آن گرامی، رهبری خود را در دو مرحله انـجام داد: سـکوت و قیام؛ که هردو در زمان خود به مصلحت اسلام بود؛ یعنی امام حسن (ع) مـرحله اولِ شـیوه عـلوی و امام حسین (ع) مرحله دومِ آن را به اجرا گذاشت که هردو مکمل هم می شوند.

امام مجتبی (ع) الگـوی تـمام عـیار و سرمشقی جاودانه برای تمام نسل هاست.آن گرامی، نمونه بارزی از یک انسان کامل و تربیت یافته در مکتب نبوی، عـلوی و فاطمی است. همچنین ایشان، پرورش دهنده فرزندانی از نسل کوثر است که هر کدام نـیز اسوه های عالی و تجلی ارزش های والای انـسانی در تاریخ بشرند. امام حسن (ع) عصاره وجود رسول خدا (ص) است. پیامبر اکرم (ص) درباره وی می فرماید: 

«وَ أَمَّا الْحَسَنُ (ع) فَإِنَّهُ ابْنِي وَ وَلَدِي وَ مِنِّي وَ قُرَّةُ عَینِي وَ ضِیاءُ قَلْبِي وَ ثَمَرَةُ فُؤَادِي وَ هُوَ سَیدُ شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَ حُجَّةُ اللَّه عَلَی الْأُمَّةِ أَمْرُهُ أَمْرِي وَ قَوْلُهُ قَوْلِي مَنْ تَبِعَهُ فَإِنَّهُ مِنِّي وَ مَنْ عَصَاهُ فَلَیسَ مِنِّي ؛

 [عـلل الشرایع‌، شیخ صدوق‌، نشر‌ داوری ، قـم‌، چاپ‌ اول‌، بـی‌تا‌، ج ـ‌1، ص211و685]

 حسن پسر من است، او از من است، او نور چشم من و روشنایی قلب من است، او میوه جان من اسـت، او سـید و آقای جوانان اهل بهشت است او حجت خدا بر امت من است. دستورهای او دستورهای من و سخن او سخن من است. کسی که از او پیروی می کند از من است و کسی که با دستورهای وی مخالفت کـند از مـن نیست.»

 من کجا و وصف تو ای یار بی پشت و پناه   /  خواستم وصفت کنم امّا قلم، یاری نکرد

 مخالف و موافق درباره عظمت و شکوه شخصیت والای حضرت مجتبی (ع) و اسوه بودن آن گرامی در فضایل اخـلاقی، اتـفاق نظر دارند. 

ابن حجر عسقلانی از شخصیت نگاران اهل سنت می نویسد که وقتی حسن بن علی (ع) از دنیا رفت یکی از دشمنان سرسخت آن حضرت در تشییع جنازه او گریه می کرد. حسین بن علی (ع) به او گفت: «تـو بـا آن هـمه اذیت و آزار و مخالفت که در باره بـرادرم روا مـی داشتی بـاز هم گریه می کنی؟!» او گفت: «من با کسی دشمنی می کردم که صبورتر و حلیم تر از این کوه ها بود.»

[تهذیب التهذیب، ج 2، ص 259‌.]

 جلال الدین سیوطی از دانشمندان برجسته اهل سـنت در تـاریخ خـود می نویسد: 

«حسن بن علی دارای امتیازات اخلاقی و فضایل انـسانی فـراوان بود، او شخصیتی بزرگوار، بردبار، با وقار، متین، سخاوتمند، و مورد ستایش بود.»

[تاریخ‌ الخلفا‌، ص 189.]

 شَهِدَ الأنـامُ بِفَضـلِهِ حـتی العـداء                          و الفضـل مـا شـهدت بــه الأعــداءُ